Herenboeren is een groeiende burgerbeweging die zich inzet voor duurzame voedselproductie en burgers gedeeld eigenaar maakt van hun eigen boerderij. Leden leggen eenmalig tussen de € 2.000,- en € 2.500,- in voor de oprichting en realisatie van hun boerderij en kunnen dit onder bepaalde voorwaarden terugkrijgen als ze besluiten te stoppen. Herenboeren Nederland biedt ondersteuning en kennis voor de verdere ontwikkeling van Herenboerderijen in Nederland.
Elke week krijgen Herenboeren verse groenten van het seizoen, fruit, eitjes en (h)eerlijk vlees van hun eigen boerderij. Stichting Herenboeren Nederland helpt burgers bij de ontwikkeling van natuurgedreven coöperatieve Herenboerderijen en ziet deze boerderijen als een groeiend alternatief voor het huidige voedselsysteem. Om duurzame voedselproductie dichterbij te brengen, verricht de stichting onderzoek, leidt boeren op en doet wijzigingsvoorstellen voor wet- en regelgeving.
Als Herenboer pak je een stukje regie terug op je eigen eten. De Herenboerderij is een duurzaam opererend, kleinschalig coöperatief gemengd bedrijf van ongeveer 20 hectare groot dat voedsel voortbrengt. Elke Herenboerderij werkt net iets anders, maar er is wel een rode lijn te ontdekken in de manier waarop de Herenboerderij draait. De Herenboeren delen alle kosten die nodig zijn om het bedrijf te laten draaien, waarover ze samen beslissen. Het richtbedrag hiervoor is € 10,- tot € 15,- per persoon per week.
Herenboeren werkt samen met Aardpeer, een initiatief dat zich inzet voor toegang tot betaalbare landbouwgrond, de Boerenraad, die zich hardmaakt voor stimulerende wet- en regelgeving, en De Plaatsen, een kennis- en innovatiecentrum dat burgers en boeren voorziet van tools voor een (persoonlijke) transitie naar een regeneratief voedselsysteem.
Van akker naar keukenkast
Na de oogst van de aardappelen, groenten en fruit, is het maar een kleine stap naar de keuken van de leden. Hoe die stap wordt gezet, daarover is binnen elke coöperatie goed nagedacht. Sommige producten zijn dagvers, en kunnen vanaf het veld zo naar de leden. Andere producten, bijvoorbeeld appels, peren en aardappelen, worden gekoeld bewaard op een daarvoor geschikte locatie, binnen of buiten de boerderij. Het vlees is een ander verhaal. Nadat de dieren zijn geslacht, verwerkt en het vlees vacuüm is verpakt, wordt het vlees diepgevroren bewaard.
Leden delen de kosten en krijgen producten
Leden van de coöperatie delen de exploitatiekosten van hun boerderij. Daarvoor in de plaats krijgen ze wekelijks eten van diezelfde eigen Herenboerderij. De maandelijkse betaling per persoon die van de boerderij eet, is feitelijk de smeerolie van het bedrijf en zorgt voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. De manier waarop de producten worden aangeboden, is aan de coöperatie. Wel is het altijd de coöperatie die het geld beheert.
Een voor de hand liggend scenario, is als elk huishouden aangeeft hoeveel personen van de boerderij eten, vegetarisch desgewenst. Elke persoon (twee kinderen kunnen bijvoorbeeld samen voor één mond tellen) ontvangen een op de wekelijkse behoefte gestandaardiseerd pakket. Hierin zit een bepaalde hoeveelheid aan verse groenten, aardappelen, fruit en eieren. Vlees kan ook, maar aangezien dat diepgevroren is, kan een ander ritme dan wekelijks beter passen. De leden worden vooraf geïnformeerd over wat er in het pakket zit. Dat kan een aanzet zijn om onderling te ruilen, wat overigens een prima manier is om de binding tussen de leden te versterken.
Van boerderij naar huis
De Herenboerderij is de spil van de coöperatie, want daar gebeurt het. Het is dus niet vreemd als leden-huishoudens wekelijks een bezoek brengen aan de boerderij om daar hun eten op te halen. Maar het kan, of moet soms ook anders. Zeker als de (gevoelde) afstand boerderij-lid minder makkelijk te overbruggen is, kunnen afhaalpunten uitkomst bieden. Het is aan de coöperatie om hier het initiatief voor te nemen. Behalve afhaalpunten kan ook gedacht worden aan bezorging aan huis of leden-helpen-leden doordat ze elkaars producten distribueren. Niet elke boerderij is hetzelfde en niet elk lid zit er op dezelfde manier in.